تست تشخیص فوری ایدز چگونه انجام می شود
خوشبختانه در حال حاضر درمان‌های موثری برای کنترل ایدز در جهان وجود دارد و
این درمان‌ها اگرچه بدن را از وجود ویروس اچ‌آی‌وی پاک نمی‌کنند اما
بیماری را کنترل و طول عمر مبتلایان را بیشتر خواهد کرد.
در
کشور ما نیز امکانات درمانی مناسبی برای بیماران فراهم شده و افراد مبتلا
به اچ‌آی‌وی می‌توانند تحت درمان‌های لازم قرار گیرند. پس کافی است کسانی
که سابقه رفتارهای پرخطری مثل روابط جنسی محافظت نشده یا تزریق مواد مخدر
با سوزن و سرنگ مشترک دارند، آزمایش دهند تا در صورت ابتلا به ایدز،
بیماری‌شان تشخیص قطعی داده شود. تعداد واقعی مبتلایان به ایدز در کشور
حدود 100 هزار نفر است ولی فقط حدود 25 هزار نفر از آنها شناسایی شده‌اند.
پس آزمایش، یکی از ارکان اصلی برنامه کشوری کنترل عفونت HIV است و باعث
شناسایی سایر مبتلایان می‌شود.
اخیرا بحث روش‌های تشخیصی سریع HIV و
استفاده از آن به‌وسیله بخش‌های تجاری بسیار پررنگ شده و تبلیغاتی گسترده
در داروخانه‌ها و در سطح شهرها مبنی بر استفاده از این تست برای تشخیص فوری
ایدز انجام گرفته است و مراکز درمانی و حتی جمعیت عمومی را به استفاده از
کیت‌های تشخیص سریع تشویق می‌کنند ولی آیا موضوع به همین سادگی است؟
درست
است که انجام تست تشخیصی سریع HIV از سایر روش‌هایی که معمولا در
آزمایشگاه‌ها برای تشخیص به‌کار می‌روند، آسان‌تر است و می‌تواند در کمتر
از 30 دقیقه وضعیت فرد را از نظر ابتلا یا عدم ابتلا به HIV نشان دهد اما
آیا آسان و سریع بودن این روش به آن معناست که هرکسی، با هر سطح آگاهی و
تحصیلی و با استفاده از هر نوع تست موجود در بازار می‌تواند برای اثبات
سلامت خود از تستهای تشخیصی سریع HIV استفاده کند؟ قطعا پاسخ منفی است و
وزارت بهداشت تست تشخیصی سریع HIV را برای استفاده‌های شخصی و حتی عمومی در
جامعه توصیه نمی‌کند زیرا نتیجه آزمایش HIV به کیفیت تستهای تشخیص سریع
مورد استفاده بستگی دارد. باید از تست‌هایی استفاده شود که تاییدیه سازمان
جهانی بهداشت و تاییدیه آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت کشورمان را
داشته باشند. متاسفانه تستهای موجود در بازار که ساخت کشورهای مختلف هستند
و قیمت‌های متفاوتی دارند، به هیچ‌وجه مورد تایید وزارت بهداشت نیستند.
یکی
از نکته‌های ضروری قبل از انجام آزمایش تشخیصی اچ‌آی‌وی چه با تستهای
انجام شده در آزمایشگاه و چه تستهای تشخیصی سریع، انجام مشاوره قبل از
آزمایش است. مشاوره باید به‌وسیله مشاورانی انجام شود که آموزش‌های لازم را
در این زمینه دیده‌اند و اطلاعات علمی دارند. فقط و فقط با مشاوره پزشک یا
مشاور می‌توانند با توجه به زمان آخرین رفتار پرخطر فرد، «دوره پنجره» در
بیماری ایدز را تعیین کنند. دوره پنجره (Window Period) مرحله‌ای است که در
آن با وجود ابتلای فرد به ویروس اچ‌آی‌وی، نتیجه آزمایش منفی گزارش می‌شود
و در صورت تداوم رفتارهای پرخطر، امکان انتقال بیماری به دیگران وجود
دارد. فقط با مشاوره می‌توان در مورد قطعی بودن نتیجه آزمایش یا ضرورت
تکرار آن تصمیم‌گیری کرد. یکی دیگر از مزایای مشاوره، به دست آوردن آگاهی
در مورد راه‌های انتقال و پیشگیری از بیماری ایدز است. به همین دلایل
مشاوره قبل از تستهای تشخیصی سریع HIV بسیار ضروری است. برنامه کشوری
کنترل HIV نیز بر مشاوره قبل از انجام آزمایش تاکید دارد. در واقع برای
تشخیص این بیماری، مشاوره و آزمایش لازم و ملزوم هستند و متاسفانه با
استفاده از تستهای تشخیصی سریع HIV هیچ مشاوره‌ای با افراد انجام
نمی‌شود.
از طرفی باید قبل از استفاده از تست تشخیصی سریع HIV، در
خصوص چگونگی استفاده و تفسیر صحیح نتیجه آزمایش، آموزش‌های لازم را دید.
خواندن و تفسیر نتایج حتی برای افراد آموزش دیده نیز ساده نیست و افراد
مختلف، ممکن است تفسیرهای متفاوتی از نتیجه یک آزمایش داشته باشند.
همان‌طور که منفی بودن نتیجه تست تشخیصی سریع HIV، به معنی سالم بودن فرد
نیست، نتیجه مثبت نیز الزاما به معنی بیماربودن نیست و لازم است نتیجه مثبت
با تستهای آزمایشگاهی «الیزا» و «وسترن بلات» تایید شود تا بتوان ابتلای
فرد به اچ‌آی‌وی را تایید کرد. از این‌رو در نظام سلامت کشوری، تست تشخیصی
سریع اچ‌آی‌وی به تنهایی به هیچ‌وجه برای تشخیص ایدز توصیه نمی‌شود.
وزارت
بهداشت، استفاده خانگی و عمومی از تستهای تشخیصی سریع اچ‌آی‌وی را به
هیچ‌وجه تایید نمی‌کند و عرضه این کیت‌ها در داروخانه‌ها ممنوع است.
همه
کسانی که به کسب اطلاعات یا انجام آزمایش اچ‌آی‌وی نیاز دارند، باید به
مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش
پزشکی مراجعه کنند. آزمایش تشخیصی اچ‌آی‌وی و عرضه خدمات در این مراکز
رایگان است و مشاوره محرمانه حضوری و تلفنی به‌وسیله مشاوران دوره‌دیده، در
محیطی امن و دوستانه انجام می‌شود. برای انجام مشاوره و طرح سوال‌هایی
درباره ایدز نیز می‌توان به این مراکز مراجعه کرد.