چگونه آزمایش مایع و مغز نخاع انجام می دهند

بیوپسی (نمونه‌برداری) و آسپیراسیون مغز استخوان روشی برای جمع‌آوری و بررسی مغز استخوان (بافت ش داخل برخی استخوان‌های بزرگ) است.

بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان نشان می‌دهد که آیا مغز استخوان شما سالم بوده و مقدار کافی سلول‌های خونی می‌سازد. پزشک‌ها بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان را برای تشخیص و پیگیری بیماری‌های خون و مغز استخوان مانند برخی سرطان‌ها به کار می‌برند.
 
مغز استخوان دارای بخش مایع و یک بخش بزرگتر جامد است. در آسپیراسیون مغز استخوان، پزشک از یک سوزن برای برداشت نمونه‌ای از بخش مایع استفاده می‌کند. در بیوپسی مغز استخوان، یک سوزن بزرگتر برای گرفتن نمونه از بخش جامد استفاده می‌شود. بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان اغلب همزمان انجام می‌شود. بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان در مجموع آزمایش مغز استخوان نامیده می‌شود.

بیشتر بخوانید:10 فرمول ساده برای چکاپ شخصی
 

علت انجام

بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان اطلاعات دقیقی در مورد وضعیت مغز استخوان و سلول‌های خونی ارائه می‌دهد. پزشک شما ممکن است درصورتی که آزمایشات خون مانند شمارش گلبول‌ها غیرطبیعی باشد یا اطلاعات کافی درمورد مشکل شما ارائه ندهد، دستور انجام آزمایش مغز استخوان دهد. ارزیابی مغز استخوان یک تصویر دقیق از انواع، مقدار و وضعیت تشکیل سلول‌های خونی ارائه می‌دهد.
 
پزشک ممکن است آزمایش مغز استخوان را با اهداف ذیل انجام دهد:

• تشخیص یک بیماری یا شرایطی که مغز استخوان و سلول‌های خونی را درگیر می‌سازند.
• تعیین مرحله یا پیشرفت بیماری
• بررسی سطوح آهن و متابولیسم
• پیگیری روند درمان بیماری

 
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان برای بسیاری از شرایط استفاده می‌شوند. این شرایط عبارتند از:

• کم‌خونی
• اختلالات مغز استخوان مانند سندرم میلودیسپلاستیک و میلوفیبروز
• شرایطی که تعداد گلبول‌های خون بیش از اندازه کم یا زیاد باشند مانند لکوپنی، لکوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوز، پان‌سیتوپنی و پلی‌سیتمی.
• سرطان‌های خون یا مغز استخوان شامل لوسمی، لنفوما و مولتیپل‌میلوما
• سرطان‌هایی که از نواحی دیگر گسترش یافته‌اند مانند سرطان پستان به مغز استخوان
• هموکروماتوز
• عفونت‌ها

 
بیوپسی و آسیپراسیون مغز استخوان اطلاعات متفاوت اما مکمل در مورد سلول‌های مغز استخوان ارائه می‌دهند. دو روش اغلب با یکدیگر انجام می‌شوند. در برخی موارد، شما ممکن است فقط نیاز به انجام آسپیراسیون داشته باشید.

بیشتر بخوانید:آزمایشات خون برای تشخیص سرطان
 

خطرات احتمالی

آزمایشات مغز استخوان یک روش بی‌خطر است. عوارض نادر است، اما می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

• خونریزی بیش از حد، به خصوص در افراد با تعداد پلاکت کم
• عفونت، به خصوص در افراد با ضعف سیستم ایمنی
• ناراحتی طولانی‌مدت در محل بیوپسی
• نفوذ به داخل جناغ سینه در طول آسپیراسیون ممکن است سبب مشکلات قلبی یا ریوی شود.
• عوارض مرتبط به آرامبخش‌ها مانند واکنش آلرژیک، تهوع یا نامنظم بودن ضربان قلب

 

چه انتظاراتی باید داشته باشید

بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان می‌تواند در یک بیمارستان، کلینیک یا مطب انجام شود. این فرآیند توسط یک پزشک متخصص در زمینه اختلالات خون (هماتولوژیست) یا متخصص سرطان (انکولوژیست)، پرستار یا یک تکنسین مجرب و آموزش‌دیده انجام می‌شود.
 
بررسی مغز استخوان معمولا 30 دقیقه طول می‌کشد. اگر شما آرامبخش داخل وریدی دریافت کرده باشید، زمان اضافه برای آماده‌سازی و مراقب پس از آن لازم است.
 

قبل از انجام آزمایش

تیم مراقبت بهداشتی فشارخون و ضربان قلب شما را بررسی می‌کنند. ازآنجاکه بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان ممکن است دردناک باشد، شما برخی از انواع بیهوشی را دریافت می‌کنید. برای بیشتر افراد، فقط بی‌حسی موضعی کافی است. شما در طول آزمایش کاملا بیدار هستید اما محل بیوپسی و آسپیراسیون به منظور کاهش درد بی‌حس شده است.
 
اگر شما در مورد احساس درد اضطراب دارید ممکن است از طریق ورید داروی آرام‌بخش دریافت کنید.
 
محل ورود سوزن بیوپسی مشخص شده و تمیز می‌شود. مایع مغز استخوان (آسپیراسیون) و نمونه بافت (بیوپسی) معمولا از بالای پشت استخوان لگن خاصره (تاج خاصره خلفی) جمع‌آوری می‌شوند. در برخی موارد، آسپیراسیون می‌تواند از استخوان سینه یا کشاله ران انجام شود. در نوزادان و کودکان بسیار کم‌سن، نمونه ممکن است از استخوان پا درست زیر زانو گرفته شود.
 
از شما خواسته می‌شود که روی شکم یا پهلو دراز بکشید و بدن شما با یک پارچه پوشیده می‌شود بنابراین فقط محل آزمایش مشاهده می‌شود.

 

 
بیشتر بخوانید: آشنایی با 5 تست پزشکی که بدون نیاز به پزشک می توانید انجام دهید

آسپیراسیون مغز استخوان

معمولا ابتدا آسپیراسیون مغز استخوان انجام می‌شود. پزشک یک برش کوچک ایجاد می‌کند تا ورود سوزن آسان‌تر انجام شود. یک سوزن توخالی از طریق استخوان وارد مغز استخوان می‌شود.
ممکن است در زمان کشیدن بخش مایع مغز استخوان به داخل سوزن شما مختصری احساس درد یا سوزش داشته باشید. آسپیراسیون فقط چند دقیقه طول می‌کشد. ممکن است چندین نمونه به دست آید.
تیم مراقبت بهداشتی نمونه را بررسی می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که مقدار آن کافی است. در موارد نادر، ممکن است مایع مغز استخوان خارج نشود. در این صورت نیاز به اقدام مجدد است.
 

بیوپسی مغز استخوان

در بیوپسی مغز استخوان، یک نمونه از بافت جامد مغز استخوان گرفته می‌شود (بیوپسی مغز استخوان مشابه بیوپسی استخوان نیست. در بیوپسی استخوان نمونه از استخوان واقعی گرفته می‌شود.) برای بیوپسی مغز استخوان، سوزن مورد استفاده نسبت به آسپیراسیون متفاوت و بزرگتر است.

پس از عمل

پس از آزمایش مغز استخوان، فشاری به محل ورود سوزن وارد می‌شود تا خونریزی متوقف شود. سپس یک بانداژ روی محل قرار می‌گیرد.
اگر بی‌حسی موضعی داشته باشید، از شما خواسته می‌شود که به مدت 15-10 دقیقه به پشت دراز بکشید و فشار روی محل بیوپسی وارد می‌شود. پس از آن شما رفته و به زودی می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را آغاز کنید.
اگر آرام‌بخش داخل وریدی دریافت کرده باشید، شما به محل ریکاوری منتقل می‌شوید. ازآنجاکه آرام‌بخش ممکن است سبب اختلال در قضاوت، اختلال حافظه یا تاخیر در زمان پاسخ شود، به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که شخصی شما را به خانه برگرداند.
 

مراقبت از محل آزمایش

به مدت 24 ساعت بانداژ را به صورت خشک روی محل نگه دارید. دوش نگیرید و شنا نکنید یا از وان آب داغ استفاده نکنید. پس از 24 ساعت، محل بیوپسی و آسپیراسیون را می‌توانید مرطوب کنید.
 
اگر خونریزی با فشار مستقیم متوقف نشد، با تیم مراقبت بهداشتی تماس بگیرید. در شرایط زیر نیز باید با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب مزمن
• تشدید درد یا ناراحتی
• تورم در محل آزمایش
• افزایش قرمزی در محل آزمایش

 
اگرچه شما می‌توانید پس از آزمایش مغز استخوان به فعالیت عادی خود برگردید، از فعالیت شدید یا ورزش برای 2-1 روز اجنتاب کنید. این امر خونریزی را به حداقل می‌رساند.
 

چگونه آماده شوید

آزمایشات مغز استخوان اغلب به صورت سرپایی انجام می‌شوند و معمولا آمادگی خاصی مورد نیاز نیست. در آماده‌سازی برای بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• درباره داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروها و مکمل‌ها ممکن است سبب افزایش خطر خونریزی پس از بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان شوند. فهرستی را از داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کرده و در مورد آن با پزشک خود صبحت کنید.
• اگر شما در مورد فرآیند آزمایش عصبی هستید، با پزشک خود صحبت کنید. دانستن این مطلب که شما باید آزمایش مغز استخوان انجام دهید می‌تواند سبب بروز اضطراب و استرس شود. به خاطر داشته باشید که آزمایشات مغز استخوان همیشه دردناک نیست و اغلب به سرعت انجام می‌شوند. اگر احساس اضطراب یا نگرانی دارید، با تیم درمانی خود صحبت کنید. ممکن است قبل از انجام بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان پزشک علاوه بر استفاده از عامل بی‌حس کننده (بی‌حسی موضعی) در محل ورود سوزن، به شما یک داروی آرامبخش دهد.